ĐAU LƯNG CẤP

ĐAU LƯNG CẤP

1. GIỚI THIỆU

1.1 Đau lưng cấp là gì?

Đau lưng cấp là một tập hợp các triệu chứng đau tại khu vực lưng, chủ yếu là đau ở cột sống thắt lưng, thường được gọi là đau lưng vùng thấp (Low back pain). Đây là loại đau xuất hiện đột ngột, kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng nhưng thường chỉ kéo dài khoảng 6 tuần. Một số trường hợp đau lưng cấp có thể chỉ kéo dài vài ngày, trong khi một số khác có thể kéo dài vài tháng trước khi thuyên giảm hoàn toàn. Các cơn đau lưng cấp có thể trở thành vấn đề nghiêm trọng và ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người bệnh. Trong một số trường hợp, đau lưng cấp có thể là dấu hiệu của các bệnh lý xương khớp nghiêm trọng và cần can thiệp y tế kịp thời.

1.2 Nguyên nhân và phân loại

1.2.1 Nguyên nhân

Đau lưng cấp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, chủ yếu được chia thành hai nhóm: nguyên nhân cơ học và nguyên nhân bệnh lý.

Nguyên nhân cơ học:

• Chấn thương do tai nạn giao thông hoặc chơi thể thao quá mức.
• Tư thế sinh hoạt và làm việc không hợp lý: ngồi làm việc lâu, ngủ sai tư thế, mang vác vật nặng không đúng cách.
• Thừa cân, béo phì.
• Chế độ ăn uống thiếu canxi.

Nguyên nhân bệnh lý: Đau lưng cấp cũng có thể là triệu chứng của một số bệnh lý xương khớp hoặc các bệnh lý khác như:

• Thoát vị đĩa đệm
• Dị dạng cột sống
• Gai cột sống
• Viêm cột sống dính khớp
• Viêm khớp dạng thấp
• Các bệnh phụ khoa, sỏi thận, viêm tụy…

1.2.2 Phân loại

Các cơn đau cột sống thắt lưng thường xuất hiện từ ngang đốt sống L1 đến vùng thắt lưng. Đau có thể xuất hiện ở một bên hoặc cả hai bên lưng. Khoảng 65-80% người trưởng thành trải qua ít nhất một lần đau lưng cấp tính trong đời, và khoảng 10% trong số này có thể phát triển thành đau lưng mãn tính.

Phân biệt đau lưng cấp tính và mãn tính:

• Đau lưng cấp tính: Xuất hiện đột ngột, thường do vận động quá mức, ngồi hoặc mang vác vật nặng không đúng cách. Cảm giác đau có thể là đau nhói hoặc đau dữ dội ở vùng thắt lưng, làm giảm khả năng vận động và đứng thẳng. Cơn đau cấp tính thường kéo dài từ vài ngày đến vài tuần và có thể giảm dần khi sử dụng thuốc điều trị. Một số trường hợp, cơn đau có thể tự khỏi mà không cần dùng thuốc.
• Đau lưng mãn tính: Nếu cơn đau kéo dài hơn ba tháng, nó được coi là mãn tính. Các cơn đau mãn tính có xu hướng ngày càng nặng hơn theo thời gian. Trong một số trường hợp, đau lưng mãn tính có thể là triệu chứng của các bệnh lý xương khớp nghiêm trọng như viêm cột sống dính khớp, thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, v.v. Khi đau lưng kéo dài, bệnh nhân nên đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời, nhằm tránh các biến chứng nghiêm trọng.

2. Triệu Chứng

Đau lưng cấp có thể xuất hiện dưới dạng đau nhói đột ngột hoặc đau âm ỉ, có thể xảy ra ở cả vùng lưng trên và lưng dưới. Đau thường khởi phát ngay sau khi nâng vật nặng, ngồi lâu, hoặc nằm bất động trên giường. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Đau khu trú hoặc đau dọc cột sống: Cơn đau có thể lan rộng từ lưng sang hông và/hoặc xuống mông và các chi.
• Khó đứng thẳng: Người bệnh có thể gặp khó khăn khi đứng thẳng, di chuyển, hoặc thực hiện các động tác xoay người đột ngột. Đau có thể tăng lên sau tai nạn hoặc chấn thương.
• Giảm đau khi nghỉ ngơi: Cơn đau có thể giảm dần khi nghỉ ngơi, nhưng một số cơn đau có thể nặng hơn vào buổi sáng kèm theo tình trạng cứng cơ lưng.

Các triệu chứng kèm theo có thể bao gồm:

• Cứng và căng cơ: Tại khu vực quanh cột sống, hông, và xương chậu.
• Tê yếu cơ: Cảm giác tê như kim châm ở lưng.
• Đau kèm cảm giác bỏng rát hoặc châm chích: Từ vùng thắt lưng xuống cẳng chân và các ngón chân.
• Ngứa râm ran: Yếu cơ tại các khu vực bị ảnh hưởng.
• Khả năng vận động suy giảm: Khó đứng thẳng hoặc xoay người.
• Rối loạn chức năng ruột và bàng quang: Gây khó khăn trong việc tiểu tiện.
• Sốt: Có thể kèm theo viêm hoặc sưng tấy da lưng.
• Đau bộ phận sinh dục: Sụt cân.

3. Chẩn Đoán

Để xác định phương pháp điều trị phù hợp cho đau lưng cấp, bệnh nhân nên đến các cơ sở y tế uy tín. Bác sĩ sẽ thực hiện các bước chẩn đoán và điều trị sau:

Chẩn đoán lâm sàng:

• Khám triệu chứng: Bác sĩ sẽ dựa trên các triệu chứng mà bệnh nhân mô tả, kết hợp với việc quan sát và thực hiện một số bài kiểm tra nhỏ để xác định nguyên nhân gây bệnh.
• Nguyên nhân cơ học: Nếu cơn đau xuất hiện đột ngột sau khi nâng vật nặng, rung xóc khi đi xe đường dài, hoặc nhiễm lạnh, có thể là do giãn dây chằng hoặc chấn thương. Đau thường kèm theo co cơ và cong vẹo cột sống.
• Nguyên nhân bệnh lý: Nếu đau kèm theo sốt, sút cân nhanh, hoặc không đáp ứng với thuốc chống viêm giảm đau, có thể là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng như ung thư. Cần chú ý nếu cơn đau tăng dần và có triệu chứng sốc, da xanh xao.

Chẩn đoán cận lâm sàng và xác định:

• Xét nghiệm hình ảnh: Dựa trên chẩn đoán lâm sàng, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm bổ sung như chụp X-quang, chụp cộng hưởng từ MRI để xác định chính xác tình trạng bệnh.

4. Biến Chứng

Đau lưng cấp có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh:

• Giới hạn vận động: Người bệnh gặp khó khăn trong các chuyển động, làm giảm hiệu quả làm việc và sinh hoạt hàng ngày. Các cơn đau có thể khiến bệnh nhân di chuyển chậm và gặp khó khăn trong sinh hoạt.
• Vấn đề về giấc ngủ: Đau lưng vào ban đêm có thể gây khó ngủ, dẫn đến mất tập trung và giảm trí nhớ. Đau lưng mãn tính có thể làm tăng nguy cơ mắc trầm cảm, với các triệu chứng như chán nản, mất ngủ, và khó kiểm soát cân nặng.
• Ảnh hưởng đời sống tình dục: Đau lưng có thể khiến các cặp đôi lảng tránh chuyện chăn gối, ảnh hưởng đến mối quan hệ.
• Biến chứng nghiêm trọng: Nếu không điều trị kịp thời, đau lưng có thể dẫn đến yếu cơ, tê bì chân, mất khả năng vận động, hoặc chèn ép hệ thần kinh. Điều này có thể gây khó khăn trong việc tiểu tiện và gia tăng chi phí điều trị.

5. Điều Trị

Phương pháp điều trị đau lưng cấp phụ thuộc vào tình trạng và mức độ nghiêm trọng của bệnh:

Đau lưng cấp độ nhẹ:

• Nghỉ ngơi: Ngừng các hoạt động và nghỉ ngơi giúp giảm áp lực lên cột sống, cải thiện tình trạng căng cơ và giảm đau.
• Châm cứu: Liệu pháp châm cứu có thể giúp thư giãn cơ thể và giảm đau bằng cách kích thích các huyệt đạo.
• Tập thể dục: Tập các bài tập như đi bộ, yoga, đạp xe hoặc bơi lội giúp giảm nén dây thần kinh, cải thiện tuần hoàn máu, và tăng cường độ linh hoạt.
• Chườm ấm: Chườm ấm lên vùng lưng bị đau giúp thư giãn cơ, cải thiện tuần hoàn, và giảm viêm.
• Massage: Giúp lưu thông khí huyết, thư giãn cơ và cải thiện cơn đau lưng.
• Kiểm soát cân nặng: Giảm cân giúp giảm áp lực lên cột sống và hạn chế tổn thương tiến triển.

Đau Lưng Cấp Mức Độ Nghiêm Trọng

Trong các trường hợp đau lưng cấp nghiêm trọng do bệnh lý hoặc chấn thương, bệnh nhân cần điều trị bằng các phương pháp chuyên sâu như sau:

• Sử dụng thuốc: Khi các biện pháp giảm đau tại nhà không hiệu quả, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được kê đơn thuốc phù hợp. Các loại thuốc có thể bao gồm thuốc giảm đau, thuốc chống viêm không steroid (NSAID), thuốc giãn cơ, hoặc thuốc chống trầm cảm, tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của cơn đau.

Tên thuốc	Liều lượng và cách dùng
Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs)	Piroxicam 20mg hoặc meloxicam 15mg tiêm bắp ngày 1 ống trong 2-3 ngày, sau đó chuyển sang dạng uống 1 viên piroxicam 20mg hoặc 2 viên meloxicam 7,5mg mỗi ngày. Celecoxib 200mg: uống 1-2 viên mỗi ngày
Paracetamol	Paracetamol: 0,5g x 4-6 viên /24h, chia 3 lần uống sau ăn. Tối đa 4000mg/ngày. Paracetamol kết hợp với codein hoặc với tramadol (liều lượng uống tùy thuộc theo đơn của bác sĩ và hướng dẫn của nhà sản xuất).
Các thuốc giãn cơ	Đường tiêm: tolperisone 100-200mg/24h chia 2 lần. Đường uống: tolperisone 150mg x 2-3 viên/24h hoặc eperisone: 50mg x 2-3 viên/24h.
Thuốc giảm đau (dùng cho trường hợp đau có nguồn gốc thần kinh)	Gabapentin (viên 300mg): Liều dùng 600-900mg/ngày, chia 2-3 lần. Pregabalin (viên 75mg): Liều dùng 150-300 mg/ngày chia 2 lần.

 

• Vật Lý Trị Liệu và Phẫu Thuật
  • Vật lý trị liệu: Đối với những trường hợp đau lưng cấp nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề xuất một chương trình vật lý trị liệu phù hợp với tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân. Các bài tập phục hồi chức năng trong chương trình này nhằm giúp thư giãn và tăng cường sức cơ, nâng cao sự linh hoạt của hệ xương khớp, cải thiện lưu thông máu, giải nén dây thần kinh, và giảm đau hiệu quả.
  • Phẫu thuật: Phẫu thuật thường không phải là lựa chọn đầu tiên trong điều trị đau lưng cấp. Tuy nhiên, nếu cơn đau không giảm sau khi đã áp dụng các phương pháp điều trị nội khoa, bác sĩ có thể cân nhắc can thiệp phẫu thuật. Phẫu thuật có thể được chỉ định trong các trường hợp như gãy xương, hẹp ống sống, thoát vị đĩa đệm, chèn ép dây thần kinh tủy sống, dị tật bẩm sinh ở cột sống, hoặc cấu trúc xương khớp làm hạn chế tầm vận động.

  6. Biện Pháp Dự Phòng

  Đau lưng cấp có thể xảy ra bất cứ lúc nào, kể cả với những người chưa từng mắc phải, và có khả năng tái phát ở những người đã từng bị. Để hạn chế nguy cơ khởi phát hoặc tái phát cơn đau lưng cấp, bạn nên chú ý đến những điểm sau:

  • Tập thể dục thường xuyên: Duy trì thói quen tập luyện thể dục thể thao hàng ngày để cải thiện độ linh hoạt và sức khỏe cho hệ cơ – xương – khớp.
  • Chế độ dinh dưỡng: Xây dựng và duy trì một chế độ ăn uống đầy đủ và cân đối.
  • Hạn chế hoạt động gắng sức: Đặc biệt đối với những người có tiền sử đau lưng cấp.
  • Tư thế đúng: Đảm bảo tư thế đúng khi học tập, làm việc và tập luyện thể thao.
  • Khởi động trước khi vận động: Luôn thực hiện các động tác khởi động nhẹ nhàng và giãn cơ trước khi tham gia các hoạt động thể thao hoặc vận động mạnh.
  • Từ bỏ thuốc lá và hạn chế bia rượu: Bỏ hút thuốc và giảm uống bia rượu.
  • Hạn chế giày cao gót: Tránh mang giày dép cao gót để giảm áp lực lên cột sống.

  7. Kết Luận

  Tóm lại, đau lưng cấp là tình trạng đau đột ngột và gây ra nhiều khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp giảm đau tại nhà hoặc cần điều trị ngoại khoa nếu cơn đau không giảm.